[6 συναντήσεις για να θυμηθούμε τις ιδέες που μας βοηθούν κάθε φορά που προσπαθούμε να καταλάβουμε τι στο καλό συμβαίνει γύρω μας. Ιδέες που μπορεί να μοιάζουν δυσνόητες αλλά είναι τόσο χρήσιμες για ένα κόσμο που δεν θα κάνουν κουμάντο μόνο τα κράτη, τα αφεντικά και τα τσιράκια τους.]
BACK TO THE ROOTS
ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΜΑΣ ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΟΛΑ ΟΥΡΑΝΟΚΑΤΕΒΑΤΑ
Ξεκινάμε με μια δυσάρεστη παραδοχή: ο κόσμος στον οποίο ζούμε, δηλ. ο καπιταλιστικός κόσμος, είναι εξαιρετικά περίπλοκος. Μετράει μερικούς αιώνες ιστορίας· μετράει τρεις ολοκληρωμένες βιομηχανικές επαναστάσεις και μια σε εξέλιξη· μετράει (επίσημα τουλάχιστον) 2 παγκόσμιους πολέμους και που ‘στε ακόμα· εγκλήματα, λιμοί, γενοκτονίες να χάνεις το μέτρημα. Επιπλέον, τα κράτη είναι οργανισμοί με αιωνόβια μνήμη, την οποία χρησιμοποιούν για να ανανεώνουν συνεχώς τις τεχνικές διακυβέρνησης τους. Ανανεώνονται τόσο οι τρόποι πειθάρχησης που χρησιμοποιούν, όσο και οι μέθοδοι προπαγάνδας και συσκότισης. Αυτός ο κόσμος, λοιπόν, δεν μπορεί να εξηγηθεί με δυο λόγια του στυλ “ένα κι ένα κάνουν δύο”. Δεν υπάρχουν εύκολες και ξεκούραστες απαντήσεις.
Έχουμε μια ακόμη δυσάρεστη παραδοχή: όσο περίπλοκος κι αν είναι ο κόσμος, είμαστε αναγκασμένοι να τον καταλάβουμε γιατί ανήκουμε στην εργατική τάξη. Δεν αναπτύσσουμε τις ιδέες μας για να πουλήσουμε μούρη, ούτε για να συμπληρώσουμε το ακαδημαϊκό βιογραφικό μας. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να παπαγαλίζουμε βαρύγδουπα πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε, ούτε να προσπερνάμε ότι δεν μας βγάζει νόημα. Τρώμε αυτόν τον κόσμο στη μάπα με τη βία και κάνουμε πολιτική για να βρούμε συλλογικούς τρόπους να την βγάλουμε καθαρή. Αυτό και μόνο εξυπηρετούν οι ιδέες μας. Η Αυτονομία δεν είναι μια ιδεολογία για το πως φανταζόμαστε την ιδανική κοινωνία, είναι ένα συλλογικό σώμα που προσπαθεί να οργανωθεί και να συγκρουστεί με τα αφεντικά και το κράτος τους, δηλαδή με την κοινωνία όπως είναι σήμερα.
Να πούμε κι ένα ευχάριστο. Ακριβώς γιατί οι ιδέες μας φτιάχνονται ώστε να εξυπηρετούν τους σκοπούς της ταξικής σύγκρουσης, φροντίζουμε να τις παρουσιάζουμε με τον απλούστερο δυνατό τρόπο. Δεν θεωρούμε μαγκιά να λέμε απλά πράγματα με ψαρωτικό τρόπο, αλλά ακριβώς το αντίθετο: να αφιερώνουμε κόπο και χρόνο για να κατανοούμε αυτή την περίπλοκη πραγματικότητα και να καταλήγουμε να την περιγράφουμε με κατανοητό τρόπο.
Το antifa selanik μετράει πάνω από μια δεκαετία, έχει μια συλλογική μνήμη και μια σειρά από εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την κατανόηση του κόσμου, τα οποία βρίσκονται πίσω από κάθε κείμενο, κάθε εκδήλωση, κάθε αφίσα μας. Για λόγους συντομίας, όμως, σχεδόν ποτέ δεν εξηγούνται. Π.χ. δεν εξηγήσαμε ποτέ σε μια εκδήλωση μας τι είναι η υπεραξία που μας κλέβουν τα αφεντικά, παρότι μιλάμε συνεχώς γι’ αυτήν. Αυτό σκοπεύουμε να κάνουμε σε αυτή την σειρά συναντήσεων. Να γυρίσουμε πίσω στις ρίζες των απόψεων μας (που δεν είναι δικό μας δημιούργημα), να τις θυμηθούμε και να τις παρουσιάσουμε σε όποιον και όποια ενδιαφέρεται. Να εξηγήσουμε πού και πώς μας φάνηκαν χρήσιμες.
ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΩΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ
Πρόκειται να γίνουν 6 συναντήσεις (το πρόγραμμα θα το βρείτε στο τέλος). Ένα μεγάλο μέρος αυτών των συναντήσεων (οι 3 πρώτες) είναι αφιερωμένες στις ιδέες που έχουν αναπτυχθεί από τον Karl Marx στο Κεφάλαιο. Οι ιδέες αυτές μας βοηθούν να απαντήσουμε σε μια σειρά από ερωτήματα. Τι είναι και πως προκύπτει η αξία των εμπορευμάτων; Τι ρόλο παίζει η εργασία μας στον καπιταλισμό; Τι είναι το χρήμα; Από που προκύπτει το κέρδος των αφεντικών; Είναι τελικά κλοπή η ιδιοκτησία; Τι συμβαίνει όταν μπαίνουν νέες μηχανές στην παραγωγή; Τι είναι η καπιταλιστική κρίση και γιατί εκρήγνυται σαν ηφαίστειο κάθε τρεις και λίγο;
Θα εξηγήσουμε μια σειρά από μαρξικές έννοιες, όπως εργατική δύναμη, υπεραξία, αφηρημένη εργασία, υπερσυσσώρευση κλπ., θα παρουσιάσουμε, δηλαδή, εν συντομία και με σύγχρονα παραδείγματα το πως αντιλαμβάνεται τον καπιταλιστικό κόσμο ο Marx στο Κεφάλαιο, καταλήγοντας να απαντήσει σε διάφορα ερωτήματα όπως τα παραπάνω.
Στην 4η συνάντηση θα μιλήσουμε για τις ιδέες ορισμένων καινοτόμων στοχαστών που διέπρεψαν στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, στοχαστών που όμως ανήκουν στο στρατόπεδο των αφεντικών. Ένας μηχανολόγος, o Frederick Taylor, ο οποίος μελέτησε με επιστημονική μεθοδολογία την οργάνωση της παραγωγής και της εργασίας μας. Ένας βιομήχανος, ο Henry Ford, ο οποίος εγκαινίασε την εποχή της μαζικής παραγωγής και μαζικής κατανάλωσης εμπορευμάτων. Ένας οικονομολόγος, ο John Maynard Keynes, ο οποιός πρότεινε ορισμένες αντισυμβατικές για την εποχή λύσεις στο ζήτημα της οικονομικής κρίσης και της Μεγάλης Ύφεσης: τον κρατικό παρεμβατισμό στην οικονομία, τις μεγάλες δημόσιες δαπάνες, την τόνωση της κατανάλωσης. Θα μιλήσουμε δηλαδή για το πως άλλαξε ριζικά ο κόσμος στον 20ο αιώνα. Πως φτιάχτηκε το “κοινωνικό κράτος”, πως αναγνωρίστηκε ο συνδικαλισμός, πως τα αριστερά κόμματα έβαλαν πλάτη στην μεταπολεμική καπιταλιστική ανάπτυξη, πως οργανώθηκε το σύνολο της ζωής της εργατικής τάξης μέσα και έξω από το εργοστάσιο. Στην ελληνική περίπτωση, θα εξηγήσουμε τι ήταν εν τέλει το φαινόμενο “Αντρέας” και το πρόταγμα “Τσοβόλα δώστα όλα”.
Όμως αυτός ο κόσμος – ο κόσμος του Taylor, του Ford και του Keynes – αντιμετώπισε ένα χοντρό πρόβλημα από τα τέλη των 60’s ως τις αρχές των 80’s. Αυτό το πρόβλημα λεγόταν “οργανωμένη και απείθαρχη εργατική τάξη”. Αυτό θα περιγράψουμε στην 5η συνάντηση: το πως προέκυψαν αυτόνομες μορφές οργάνωσης της εργατικής τάξης έξω από τα παραδοσιακά κομμουνιστικά κόμματα, με κεντρικό και πιο δυναμικό παράδειγμα την Ιταλία, οι οποίες κλόνισαν τον καπιταλιστικό κόσμο. Θα πούμε για τους ιταλούς Εργατιστές και την Εργατική Αυτονομία, την κριτική που έκαναν στο κεϋνσιανό “κράτος – σχέδιο” ξεκινώντας από τις μαρξικές κατηγορίες του Κεφαλαίου, πως ανέπτυξαν την ιδέα ότι ολόκληρος ο καπιταλιστικός κόσμος (το νοικοκυριό, το σχολείο, οι χώροι διασκέδασης κλπ) είναι οργανωμένος σαν εργοστάσιο, το λεγόμενο “κοινωνικό εργοστάσιο”.
Η εργατική τάξη, βέβαια, δεν ήταν – ούτε είναι – εσωτερικά ομοιογενής. Είχε διαφορές ως προς την φυλή, την εθνικότητα, τη σεξουαλικότητα, το φύλο. Αυτές οι διαφορές αντικατοπτρίζονταν σε διαφοροποιημένα προβλήματα και διαφοροποιημένη θέση στον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας. Στην 6η και τελευταία συνάντηση θα μιλήσουμε για τις ιδέες των αυτόνομων φεμινιστριών, αυτών που ισχυρίστηκαν ότι μέσα στα νοικοκυριά συμβαίνει κάτι κοσμογονικό για τον καπιταλισμό, παρότι ο Marx δεν το είχε δει: συμβαίνει η αναπαραγωγή της εργατικής τάξης. Για να συμβεί όμως αυτή η αναπαραγωγή, απαιτείται η οικιακή εργασία, μια μορφή εργασίας που είναι αόρατη, άμισθη και έχει ανατεθεί στις γυναίκες. Θα μιλήσουμε, δηλαδή, για την σχέση πατριαρχίας και καπιταλισμού, καθώς και για την συμβολή του φεμινισμού στο πρόβλημα “οργανωμένη και απείθαρχη εργατική τάξη”.
Έχουμε συγκεντρώσει κάποιο υλικό για όποια ενδιαφέρεται να προετοιμαστεί διαβάζοντας πριν τις συναντήσεις. Η προετοιμασία είναι φυσικά προαιρετική, αλλά είναι βέβαιο πως θα βοηθήσει στην κατανόηση όσων θα πούμε. Το υλικό είναι αναρτημένο στη σελίδα:
https://antifaselanik.net/yliko/
ΜΑΣ ΦΤΑΝΟΥΝ ΑΥΤΑ;
Είναι αυτά αρκετά για να κατανοήσουμε τον κόσμο σήμερα; Ούτε καν! Αυτά τα εργαλεία είχαν τις ελλείψεις τους και στην εποχή τους, και πρέπει να λάβουμε υπόψη και το πέρασμα του χρόνου.
Ας πούμε, ο Marx περιγράφει έναν κόσμο σαν να μην υπάρχουν τα κράτη και σαν οι εργάτες να φυτρώνουν σε χωράφια, ενώ τόσο η κρατική παρέμβαση όσο και η αναπαραγωγή της εργατικής τάξης μέσω της γυναικείας εργασίας συνέβαιναν μπροστά στα μάτια του. Επιπλέον, όσο και να μην φταίει γι’ αυτό, ο Marx δεν έζησε ούτε τους παγκόσμιους πολέμους ούτε τον Αντρέα Παπανδρέου. Οι Taylor, Ford και Keynes κατηύθυναν και μεταμόρφωσαν τον καπιταλισμό, όμως το μοντέλο τους πέρασε κρίση και αποτελεί πια (εν μέρει) παρελθόν. Οι ιταλοί αυτόνομοι μίλησαν για τον κόσμο της μαζικής παραγωγής σαν να μην είδαν ότι ήταν και ένας κόσμος μαζικού θανάτου, σαν να μην συνέβη ο φασισμός και οι παγκόσμιοι πόλεμοι. Αργότερα, οι ιδέες τους σουλουπώθηκαν τόσο που έγιναν trends στα πανεπιστήμια. Οι αυτόνομες φεμινίστριες, από την άλλη, μιλούσαν για το νοικοκυριό όπως περίπου το έζησαν οι γιαγιάδες μας. Δηλαδή από ελλείψεις άλλο τίποτα, η λίστα είναι ατελείωτη.
Παρόλα αυτά, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτά τα εργαλεία είναι ξοφλημένα. Οι μαρξικές κατηγορίες μπορεί να είναι ελλιπείς, είναι όμως ασύλληπτα έγκυρες, καθώς ο κόσμος μας συνεχίζει να κινείται γύρω από την κλοπή της υπεραξίας και να κλονίζεται από τις κρίσεις υπερσυσσώρευσης· οι κεϋνσιανές μέθοδοι αντιμετώπισης της κρίσης ξαναέκαναν την εμφάνιση τους μετά το 2009· το κράτος οργανώνει το κοινωνικό εργοστάσιο πιο επιστημονικά από ποτέ· η γυναικεία εργασία εντατικοποιείται την ίδια στιγμή που το κράτος φοράει φεμινιστική στολή. Κι αυτή η λίστα είναι ατελείωτη.
Άρα προφανώς δεν φτάνουν αυτά που θα πούμε στις 6 συναντήσεις. Όμως, βρίσκονται πίσω από κάθε συζήτηση μας για το τι συμβαίνει γύρω μας. Μας βοήθησαν να βγάλουμε άκρη σχετικά με την “κρίση χρέους” και τα μνημόνια (2008-2015), τη “μεταναστευτική κρίση” (2015), τα συλλαλητήρια για το μακεδονικό (2018). Μας βοήθησαν να μην κλειστούμε σπίτι στην διάρκεια της “πανδημίας”. Αναμφίβολα, θα μας βοηθήσουν ξανά και στο μέλλον. Έτσι, πιστεύουμε θα φανούν χρήσιμα σε όσους και όσες έρθετε.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 1η: ΕΜΠΟΡΕΥΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑ [ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27/09/2024 20.00]
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 2η: ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΑΞΙΑ [ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 18/10/2024 20.00]
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 3η: Η ΚΡΙΣΗ [ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 01/11/2024 20.00]
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 4η: ΤΟ ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΟ, Η ΑΛΥΣΙΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ [ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15/11/2024 20.00]
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 5η: ΕΡΓΑΤΙΣΤΕΣ, ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ [ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29/11/2024 20.00]
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 6η: Η ΟΙΚΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΦΕΜΙΝΙΣΤΡΙΕΣ [ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 13/12/2024 20.00]
Ενδεχόμενες τροποποιήσεις στο πρόγραμμα θα ανακοινωθούν (στο site και τις αφίσες μας) εγκαίρως.
